Tuyển thơ “Bói Mộng” của Trầm Phục Khắc do nhà xuất bản Tân Hình Thức và nhà xuất bản Sống xuất bản năm 2016. (Hình: thotanhinhthuc.org)
Trầm Phục Khắc là bút hiệu của Đoàn Minh Đức. Nếu không để ý, có nhiều người đã không biết rằng họ Đoàn chính là người đứng ra thực hiện tác phẩm “Thơ Ở Đâu Xa” của Thanh Tâm Tuyền, xuất bản năm 1990 tại Hoa Kỳ, theo yêu cầu của nhà văn Mai Thảo.
Ở thời điểm đó, tác giả “Tôi Không Còn Cô Độc” mới định cư tại tiểu bang Minnesota. Ông cho người thân của ông là cố nhà văn Mai Thảo biết, ông muốn phổ biến ở hải ngoại những bài thơ làm trong tù. Để cụ thể hóa nhu cầu tinh thần của một trong những tập hợp sáng tạo, tạp chí Sáng tạo, thời gian đó, tác giả “Tháng Cỏ Non” đã gợi ý với nhà thơ Trầm Phục Khắc. Và, họ Đoàn đã hân hạnh nhận lời.
Tuy nhiên, bản chất của nhà thơ Trầm Phục Khắc lại là người ít xuất hiện trong quá trình sinh hoạt văn chương ở miền Nam Cali. Nhiều năm sau, chính xác là đến năm 2016, do khuyến khích của một số bằng chủ sở hữu, họ Đoàn mới cho trong đầu tay “Bói Mộng” của mình.
Trong “Lời tựa” trước khi bước vào “Bói Mộng,” với tiểu đề “Những dòng thơ yên lặng của Trầm Phục Khắc,” nhà thơ Phan Tấn Hải viết: “Anh là người yên lặng trong đời. Anh lời trong đời thường và cả trong thơ. In the same as, những dòng thơ của Trầm Phục Khắc trên tạp chí học tập vẫn là một hiện vật độc đáo. Anh xuất hiện thường với những bài thơ ngắn. Tôi thường tự hỏi, Trầm Phục Khắc có phải làm một nhà thơ bình thường vô ngôn, người nhìn thế gian và bất giác có phải lên tiếng với những người rất hay không? ”
Giải thích cho nhận xét như những nét chân dung của tác giả “Bói Mộng,” họ Phan viết tiếp: “Đọc thơ Trầm Phục Khắc, tôi thấy như anh sau nhiều năm tịch lặng bên dòng sông mênh mông của đời nổi không ngừng trước mắt, đã gom lại, xếp bài thơ như những chiếc áo giấy và thả nổi vào dòng sông sinh tử. Các chữ trong thơ là mảnh hồn của anh, chữ tịch, chữ của những rung động từng cơn gió thoảng qua… ” (“Bói Mộng” trang 7, 8).
Như nhận định của Phan Tấn Hải, “chiếc xe giấy” thi ca của họ Đoàn nổi tiếng qua rất nhiều dạng thơ từ lục bát, tới năm, bảy, tám chữ… chí với cả thơ tân hình thức dạng (như được gọi là “thơ vắt dòng”, do nhà thơ Khế Iêm, một chủ sở hữu của họ Đoàn cổ súy:
“Hàng sao đứng ngó đêm
tàn
hú lên múa gió, buồm
căng vật ngã
thương
gia
chuyến hàng thua, lỡ
anh
chỉ còn anh
xốc lên vai mảnh ván lạ
sương, đèn, sông, bến
gõ
bát ngát hỏi đường qua. ”(“Ăn Đất”, “Bói Mộng” trang 17)
Hoặc:
“… Xe lăn đổ cây dừa
lời tự tình như một mái che
Đây là nghe đất trời dang dở
quỷ một bàn tay quỷ gió mưa… ”
(Trích “Cuồng Nở”, “Bói Mọc” trang 22)
Hoặc:
“Ra đi như cơn đau
Giật giật trên bàn tay
Ôm trời đất vào trong
Hồn cho gió lộng. ”
(“Hè Muộn”, “Bói Mộng” trang 31)
Hoặc nữa:
“Đêm vô tâm âm thầm
thơ ngây xuống ngực, ôm chầm chậm khôn ngoan
Tuổi bình minh, tóc hoàng hôn
Hé môi mộng lên hồn ai. ”
(“Lên Hồn”, “Bói Mộng” trang 33)
Nhiều người từng đọc thơ Trầm Phục Khắc, cho chủ tâm của họ Đoàn là nỗ lực viết xuống những câu thơ với nhiều liên ảnh khó hiểu, nếu không muốn nói là chính tác giả cũng không hiểu mình muốn nói gì hay tại sao, những dòng thơ đó? Phải chăng vì họ Đoàn muốn chọn thơ của mình, liên tưởng khác hơn thơ của người đồng thời, để họ rơi vào thế giới cảm xúc thực?
Theo tôi, thơ Trầm Phục Khắc là kết quả của những điều vô thức. Những thứ rung lắc, siêu hình mà, lãnh vực cho phép người làm thơ được thể hiện lộng lẫy những rung động lạ thường.
Với tôi, bên cạnh những bài thơ, mà độc giả thấy khó hiểu hay… dị ứng dụng, thì tôi lại rất vui mừng với hầu hết các bài thơ của họ Đoàn viết theo thể lục bát.
Những bài lục bát ấy, nó vẫn là phong cách cá biệt của dòng thơ Trầm Phục Khắc, nhưng nó lại cho thấy một chiều sâu nhân sinh. Hạn chế:
“Lúa lên đồng lên đồng
Trăng trắng xóa xương trồng một sân
Bón nhau đọt lá ngừng
Lũy mộng mộng, cây đèn tung hoa
Nguyễn ơi nhân loại khóc
Chúng ta hãy hát cuối bài hát
Còn lại chưa từng lá rụng
Bốn phương đảo hiện một rừng chim bay. ”
(“Đảo Hiện”, “Bói Mộng” trang 10)
Hoặc:
“Hoa vàng chỉ một hoa vàng
Mây gió gió ngang tàng đến đâu
Đời buồn lên lá phai màu
Nhớ bỏ chết bên yêu cầu đi lại. ”
(“Đôi Mươi”, “Bói Mộng” trang 13)
Hoặc:
“Nằm nghe gió mấy đêm nay
Gã về đủ mặt mày hay không
Một tay cầm chặt nhành bông
Tay kia cuốc bẫm lên đồng Việt Nam. ”
(“Lính Mà Em”, “Bói Mộng” trang 20)
Hoặc nữa:
“Có gì đâu một mối thù
ban mai mới ở thiên thu đã đợi
ầm vang cánh cửa thiên đồ
mênh mang một cánh hải hồ chao đi
biển xanh tuổi ấy hài nhi
bài ca người phủ, tiếng chùy quét khôn. ”
(“Thù”, “Bói Mộng” trang 34)
Với tôi, dù Trầm Phục Khắc chơi hay, mới đậu hồn mình vào những thế giới thơ siêu hình, hoặc hiện thực khác, thì cạn kiệt “Bói Mộng” của họ Đoàn vẫn là những dây chuyền, chìm đắm trong lực đi tìm chính mình, dù với thể thơ nào, viết về cái gì, tại sao.
Tôi cho đó là một cạnh đặc thù của thế giới thơ. Bình thường các nhà thơ từ thời tiền chiến đến hôm nay, vẫn thường đi tìm chân dung mình qua những bài thơ tình, thơ thời thế hay thơ quê hương, đất nước.
Tuy nhiên, tôi không biết sau khi lao động cực lực soi tìm chân dung mình, Trầm Phục Khắc có bắt bóng của chính anh ta không?
Nhưng cuối cùng, nếu không, Trầm Phục Khắc có nghĩ tới việc sẽ làm mới thơ mình ở những bến bờ, khác không? Hay:
“Nằm nghe gió mấy đêm nay
Gã về đủ mặt mày hay không ” (?)
Du Tử Lê
