Huyền Trang
Đây là nội dung chính của đề tài “Thực trạng và giải pháp nâng cao nhận thức của học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 tại một số trường trên địa bàn thành phố Sơn La” của nhóm tác giả là học sinh Trường TH, Trường THCS Chu Văn An , Trường THPT, Đại học Tây Bắc. Đề tài được đánh giá có tính ứng dụng cao và đạt giải Ba cuộc thi nghiên cứu khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm 2023 vừa qua.
Đối với mỗi người, sự hiểu biết hay tự nhận thức về bản thân có vai trò quan trọng trong sự phát triển tâm lý; là điều kiện cần và không thể thiếu để con người tự đánh giá, tự kiểm soát hành vi của mình theo mục đích tự giác. Khả năng hiểu rõ bản thân sẽ là cơ sở giúp cá nhân tự điều chỉnh, làm chủ bản thân phù hợp với yêu cầu của xã hội và tập thể. Tự nhận thức, tìm hiểu bản thân không chỉ là vấn đề nghiên cứu của các nhà khoa học mà còn là nhu cầu học tập thiết yếu của học sinh. Đó là những ý kiến của nhóm tác giả Trần Bảo Ngọc và Vũ Thị Thu Ngân, học sinh lớp 12A, trường Tiểu học, THCS, THPT Chu Văn An khi thực hiện đồ án.
Trần Bảo Ngọc chia sẻ: Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy chỉ có học sinh lớp 9 – 12 ở thành phố Sơn La mới gặp phải một số vấn đề liên quan đến khả năng hiểu bản thân. như khó kiểm soát cảm xúc, không nhận thức rõ ràng vấn đề của bản thân, chọn sai nghề, mất phương hướng khi chọn công việc phù hợp với năng lực của mình… Trong khi đó, các hoạt động ngoại khóa và sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình, nhà trường lại chưa chu đáo. . Vì vậy, việc nhận thức được bản thân, hiểu rõ điểm mạnh, điểm yếu, niềm đam mê, khuynh hướng và khả năng của mình sẽ là tiền đề quan trọng và cốt lõi giúp bạn xác định được giá trị và hướng đi của chính mình. phát triển nhân cách cũng như lựa chọn nghề nghiệp tương lai một cách hiệu quả.
Từ tháng 8 năm 2022, dưới sự hướng dẫn của cô Nguyễn Thị Hồng Nhung, giáo viên trường Tiểu học, THCS & THPT Chu Văn An, nhóm tác giả đã tiến hành khảo sát sơ bộ 656 học sinh và phỏng vấn các em. một số giáo viên, phụ huynh và học sinh. Tiếp theo, chúng tôi xây dựng lại bảng câu hỏi và khảo sát 980 học sinh ở 5 đơn vị trường học cùng với một số giáo viên và phụ huynh bằng cả hình thức trực tuyến và ngoại tuyến. Sau khi xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê Excel và SPSS (công cụ phân tích dữ liệu khoa học), nhóm viết báo cáo và đề xuất giải pháp dựa trên nhu cầu và ý kiến đóng góp của sinh viên. Triển khai các giải pháp và đánh giá lại hiệu quả các giải pháp đã thực hiện tại 2 trường.
Đề tài đã điều tra, nghiên cứu vấn đề dựa trên nguồn tài liệu đa dạng, đáng tin cậy với khoảng 50 tài liệu trong và ngoài nước; tiến hành 5 cuộc khảo sát trên tổng số 980 học sinh, 20 giáo viên và 138 phụ huynh. Qua khảo sát cho thấy phần lớn học sinh tại các trường được khảo sát có mức độ hiểu biết ở mức trung bình; Tùy theo giới tính, dân tộc, thành tích học tập, hoàn cảnh gia đình… khả năng hiểu bản thân của trẻ cũng khác nhau. Nhóm đã sử dụng bảng khảo sát gồm 20 câu hỏi của tác giả Tasha Eurich để khảo sát sơ bộ 656 học sinh về 6 giá trị của sự hiểu biết bản thân như: Cảm xúc; ảnh hưởng cá nhân; niềm đam mê, mục tiêu; giá trị, nguyên tắc; điểm mạnh và điểm yếu; môi trường lý tưởng.
Giáo viên Nguyễn Thị Hồng Nhung thông tin: Qua khảo sát lần đầu, nhóm thực hiện đồ án thu được kết quả khả năng tự hiểu của đại đa số học sinh học đạt trung bình 58%, thấp là 32%. 0,2%, mức cao chiếm 9,8%. Điều này cho thấy khả năng hiểu bản thân của học sinh chủ yếu ở mức trung bình và thấp. Mặt khác, để nghiên cứu chi tiết các giá trị của sự hiểu biết bản thân (cảm xúc, điểm mạnh – điểm yếu và mục tiêu mong muốn) với 3 cấp độ của thang đo Likert, lần đầu tiên nhóm thực hiện khảo sát. 2 dựa trên hệ thống thang đo được nhóm nghiên cứu và xây dựng lại với sự hỗ trợ của các chuyên gia, đồng thời sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu. Kết quả cho thấy mức độ tự hiểu của sinh viên hầu hết ở mức trung bình 52,45%, mức cao 33,16% và mức thấp 14,39%. Qua hai cuộc khảo sát đã khẳng định mức độ tự hiểu bản thân của đa số học sinh lớp 9-12 tại một số trường học trên địa bàn thành phố Sơn La ở mức trung bình và thấp – kết quả này hoàn toàn phù hợp. với giả thuyết nhóm đưa ra.
Sau khi khảo sát, phỏng vấn sâu giáo viên, phụ huynh và học sinh, nhóm nghiên cứu nhận thấy có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến mức độ tự nhận thức của học sinh. Trong đó, sự tham gia tích cực của học sinh vào các hoạt động, trao đổi có ảnh hưởng mạnh nhất đến khả năng tự hiểu của các em. Còn nhóm học sinh có mức độ hiểu biết bản thân thấp đều chia sẻ khó khăn là không hiểu được ý nghĩa và không có công cụ để hiểu bản thân mình hơn. Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp nhằm giải quyết những khó khăn, ảnh hưởng tích cực trong hoạt động giao lưu của cá nhân; Biện pháp nhằm tạo sân chơi, điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động và cung cấp công cụ giúp học sinh nâng cao khả năng hiểu bản thân.
Từ kết quả nghiên cứu, nhóm nghiên cứu cũng đề xuất một số khuyến nghị như: Cần tăng cường đào tạo cho học sinh, giáo viên và phụ huynh hiểu rõ ý nghĩa, vai trò của việc tự hiểu mình; Tạo điều kiện cho học sinh khám phá bản thân bằng cách tổ chức các hoạt động học tập, hoạt động trải nghiệm, giao lưu ngoại khóa giúp học sinh có cơ hội hiểu rõ bản thân mình.
